Guidance

Cadw Prydain i Weithio: Cylch gorchwyl

Updated 8 May 2025

Cadw Prydain i Weithio: Adolygiad Annibynnol o R么l Cyflogwyr o ran Iechyd ac Anabledd

Crynodeb

Mae gwrthdroi鈥檙 cynnydd o ran anweithgarwch economaidd sy鈥檔 gysylltiedig 芒 salwch ac anabledd yn flaenoriaeth genedlaethol. Mae dros draean o鈥檙 holl bobl oedran gweithio (16-64 oed) yn nodi bod ganddynt gyflwr iechyd hirdymor ac mae tua chwarter yn cael eu hystyried yn anabl. Mae pobl anabl bron i deirgwaith yn fwy tebygol na phobl nad ydynt yn anabl o fod yn economaidd anweithgar.

Mae hyn yn arwain at effeithiau niweidiol sylweddol i鈥檙 bobl yr effeithir arnynt, i fusnesau, ac i鈥檙 economi, gan gynnwys cyllid cyhoeddus.

Mae iechyd gwael yn effeithio ar unigolion, gan gyfyngu ar eu cyfleoedd bywyd ac o ran ffyniant. Mae tystiolaeth yn awgrymu po hiraf y bydd rhywun i ffwrdd o鈥檙 gwaith oherwydd salwch, yr anoddaf yw iddynt ddychwelyd i鈥檙 gwaith. Mae hefyd yn gosod cost fawr ar gyflogwyr, gan gynnwys colledion o ran perfformiad; costau oherwydd absenoldeb; colledion o ran profiad gwerthfawr; a chostau uwch o ran recriwtio. I鈥檙 Llywodraeth, mae anweithgarwch economaidd oherwydd iechyd gwael yn cyfyngu ar botensial twf yn yr economi ac mae鈥檔 ffactor pwysig sy鈥檔 cyfrannu at y cynnydd o ran taliadau lles.

Mae鈥檔 annhebygol y bydd y Llywodraeth neu gyflogwyr yn gweithredu ar eu pennau eu hunain yn llwyddo i fynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 mater hwn yn llwyddiannus. Yn hytrach, mae gan gyflogwyr r么l allweddol i鈥檞 chwarae wrth greu gweithleoedd cynhwysol sy鈥檔 diogelu iechyd ac yn cefnogi cadwac adsefydlu i weithwyr, gan gynnwys y rhai sydd ag anableddau a chyflyrau iechyd, ac mae gan y Llywodraeth gyfrifoldeb i annog, hyrwyddo a chefnogi arferion effeithiol.

Mae鈥檙 Llywodraeth yn awyddus i archwilio ymhellach pa r么l y gallai cyflogwyr a鈥檙 llywodraeth ei chwarae o ran atal mwy o bobl rhag mynd allan o waith ac wrth greu llwybrau newydd yn 么l i鈥檙 gwaith.

Mae鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol dros Waith a Phensiynau a鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes a Masnach wedi comisiynu adolygiad annibynnol anstatudol i r么l cyflogwyr a Llywodraeth y DU wrth fynd i鈥檙 afael ag anweithgarwch sy鈥檔 gysylltiedig ag iechyd a chreu a chynnal gweithleoedd iach a chynhwysol. Bydd yn canolbwyntio鈥檔 benodol ar gydweithio i ddeall yr hyn y gall cyflogwyr a鈥檙 Llywodraeth ei wneud i gynyddu recriwtio, cadw a dychwelyd i waith pobl anabl a phobl sydd 芒 chyflyrau iechyd hirdymor, er mwyn sicrhau bod ganddynt y sgiliau i ffynnu yn y gwaith a darganfod sut mae hynny鈥檔 cael ei ddatgloi a鈥檌 gefnogi orau.

Mae鈥檙 adolygiad hwn yn cyd-fynd 芒鈥檙 camau yr ydym eisoes yn eu cymryd ar draws y Llywodraeth fel rhan o鈥檙 Cynllun Gwneud i Waith Dalu a fydd yn helpu mwy o bobl i aros mewn gwaith, gwella diogelwch swyddi a hybu safonau byw.

Mae鈥檙 Ysgrifenyddion Gwladol wedi penodi Syr Charlie Mayfield i arwain yr adolygiad.

Diben a Chwmpas

Bydd gan yr adolygiad Cadw Prydain i Weithio ddau gam penodol:

  1. Bydd y cyntaf yn gam darganfod, gyda鈥檙 nod o ddeall nodweddion ac ysgogwyr lefelau cynyddol o anweithgarwch ac afiechyd, y croestoriad 芒 lefel sgiliau a chymhwyster, yr hyn y mae cyflogwyr yn ei wneud ar hyn o bryd i helpu cyflogi, hyfforddi a chadw pobl anabl a鈥檙 rhai sydd 芒 chyflyrau iechyd a sut mae cyflogwyr yn profi hyn yn ymarferol. Nod y cam hwn fydd nodi beth sy鈥檔 ysgogi anweithgarwch economaidd a lle mae鈥檙 potensial mwyaf i gyflogwyr a鈥檙 Llywodraeth wneud gwahaniaeth. Bydd canfyddiadau鈥檙 cam hwn yn cael eu cyhoeddi, gan gynnwys y cwestiynau a鈥檙 meysydd allweddol y disgwylir iddynt fod yn ganolbwynt ar gyfer ail gam yr adolygiad.

  2. Dilynir y cam darganfod drwy archwilio a datblygu argymhellion ar gyfer camau ymarferol, i gyflogwyr ac i鈥檙 Llywodraeth, fynd i鈥檙 afael 芒鈥檙 broblem gymhleth hon, gan gynnwys yr hyn y gallent ei wneud yn fwy, y cymorth sydd ei angen, gan gynnwys trwy鈥檙 鈥楪wasanaeth Swyddi a Gyrfaoedd Cenedlaethol鈥� (Darpar gyfieithiad am National Jobs and Careers Service y DU) newydd, yn ogystal ag ystyried yr effeithiau busnes. Yn yr ail gam hwn, mae disgwyl i鈥檙 adolygiad ystyried recriwtio, cadw, atal, ymyrraeth gynnar, dychwelyd i鈥檙 gwaith, a sgiliau 鈥� pob mater sydd wedi鈥檌 gynnwys ym Mhapur Gwyn y Llywodraeth Get Britain Working a gyhoeddwyd ar 26 Tachwedd 2024.

Bydd yr adolygiad hwn yn ystyried y ffactorau a鈥檙 egwyddorion canlynol i wneud y mwyaf o鈥檌 effaith:

  • Bydd yr adolygiad yn anelu at ymgysylltu鈥檔 eang, a bydd yn gweithio ochr yn ochr 芒 rhanddeiliaid perthnasol, gan gynnwys busnesau, grwpiau sy鈥檔 cynrychioli anabledd yn ogystal ag unigolion. Bydd Syr Charlie Mayfield, arweinydd yr adolygiad annibynnol, yn cynnull panel bach i gefnogi鈥檙 adolygiad, gyda鈥檙 potensial i ehangu鈥檙 panel a/neu gynnull mewnbwn arbenigol wrth i鈥檙 adolygiad fynd yn ei flaen.

  • Bydd yr adolygiad yn ceisio nodi argymhellion byrdymor a thymor hwy. Bydd yr adolygiad yn ystyried pa gamau y gellir eu cymryd ar unwaith i ddechrau mynd i鈥檙 afael ag unrhyw faterion a nodwyd, a hefyd yn archwilio a fydd angen unrhyw atebion neu newidiadau strwythurol tymor hwy.

  • Bydd yr adolygiad yn ystyried ac yn gwerthuso cymesuredd o ran unrhyw gamau gweithredu a argymhellir ar gyfer busnesau ochr yn ochr 芒鈥檜 rhwymedigaethau presennol.

  • Mae鈥檙 polisi treth y tu hwnt i gwmpas yr adolygiad.

Bydd Syr Charlie a鈥檙 panel yn cael cefnogaeth a chydweithrediad llawn gan DWP a DBT wrth gwblhau eu hadolygiad annibynnol, a chaiff Syr Charlie fel Prif Adolygydd fynediad at yr holl wybodaeth briodol, addas ac angenrheidiol gan y llywodraeth i gynnal yr adolygiad.

Amseru

Disgwylir i鈥檙 cam darganfod ddod i ben yn y Gwanwyn 2025, gyda鈥檙 adolygiad annibynnol i adrodd a gwneud argymhellion yn yr Hydref 2025.

Rhaid cyflwyno canfyddiadau ac argymhellion yr adolygiad i鈥檙 Ysgrifenyddion Gwladol dros Waith a Phensiynau a Busnes a Masnach ar ddyddiad i鈥檞 benderfynu, y disgwylir iddo fod yn yr Hydref 2025. Cyfrifoldeb yr adolygydd yn unig yw cynnwys yr adroddiad a benodir i gynnal y gwaith, a fydd yn cael y gair olaf ar yr holl allbynnau ac argymhellion allweddol. Caiff amseru a dull cyhoeddi鈥檙 adroddiad annibynnol eu pennu gan yr Ysgrifenyddion Gwladol.