188ÌåÓý

Mae’r daflen ffeithiau hon yn esbonio’r gofynion sy’n berthnasol i adeiladau ar ddyletswydd uwch a digwyddiadau cymwys o dan Ddeddf Terfysgaeth (Gwarchod Anheddau) 2025. ^{[footnote 1]} Cyfeirir at y rhain hefyd fel yr “haen uwch�.

Mae rhagor o wybodaeth am y safle neu’r digwyddiadau a allai fod yn yr haen uwch ar gael yn y daflen ffeithiau cwmpas (safleoedd) ²¹â€™r daflen ffeithiau cwmpas (digwyddiadau).

Fel y cafodd ei egluro yn y daflen ffeithiau gofynion dyletswydd safonol, mae’r gofyniad i gael gweithdrefnau diogelu’r cyhoedd priodol yn berthnasol i bob safle cymwys yn ogystal â digwyddiadau cymwys. Bydd y gweithdrefnau hyn yn helpu’r rhai sydd mewn cwmpas i baratoi ar gyfer camau i’w cymryd os bydd ymosodiad.

Oherwydd y nifer uwch o bobl sy’n bresennol mewn adeiladau a digwyddiadau yn yr haen uwch, mae effaith ymosodiad llwyddiannus yn debygol o fod yn fwy arwyddocaol ac felly mae’n ofynnol i bersonau cyfrifol hefyd gael mesurau diogelu cyhoeddus ar waith, i’r graddau y mae’n rhesymol ymarferol. Rhaid i’r mesurau hyn fod yn briodol i hyrwyddo’r amcanion o leihau bregusrwydd a lleihau’r risg o niwed corfforol, a thrwy hynny ddarparu gwell amddiffyniad rhag gweithredoedd terfysgaeth.

Y gofynion ar gyfer adeiladau a digwyddiadau yn yr haen uwch yw:

1. Hysbysiad

Rhaid i’r person sy’n gyfrifol am adeiladau dyletswydd uwch neu ddigwyddiadau cymwys hysbysu’r Awdurdod Diwydiant Diogelwch (SIA) pan fyddant yn dod yn gyfrifol am y safle neu ddigwyddiad. Rhaid iddyn nhw hefyd hysbysu’r SIA pan fyddant yn peidio â bod yn gyfrifol.

Bydd y rheoliadau yn nodi’r amser gofynnol ar gyfer hysbysu’r SIA, a pha wybodaeth y mae’n rhaid ei darparu am y person cyfrifol ²¹â€™r safle neu’r digwyddiad.

2. Dynodi uwch unigolyn

Pan na fydd y person cyfrifol ar gyfer safle dyletswydd uwch neu ddigwyddiad cymwys yn unigolyn, rhaid iddyn nhw ddynodi uwch unigolyn. Rhaid i hyn fod yn rhywun sydd â chyfrifoldeb am reoli materion y corff perthnasol yn ei gyfanrwydd, fel cyfarwyddwr neu bartner, yn hytrach na gweithiwr lefel is.

Prif swyddogaeth yr uwch unigolyn yw sicrhau bod y person cyfrifol (y corff) yn cydymffurfio â’r gofynion deddfwriaethol perthnasol, sy’n gwasanaethu amcan ehangach o ymgysylltu ag uwch reolwyr wrth wneud penderfyniadau sy’n ymwneud â gofynion y Ddeddf hon. Does dim angen i’r uwch unigolyn gymryd cyfrifoldeb am gyflawni camau gweithredu er mwyn bodloni’r gofynion ond dylai fod â chyfrifoldeb cyffredinol o fewn y corff sy’n berson cyfrifol.

Nid yw’r uwch unigolyn yn atebol am fethiant sefydliad i fodloni gofynion. Fodd bynnag, gall uwch swyddogion (gan gynnwys yr uwch unigolyn) fod yn agored i erlyniad o dan y Ddeddf os yw eu sefydliad yn cyflawni trosedd ac mae’n cael ei brofi bod y drosedd wedi’i gyflawni gyda’u cydsyniad, cyd-ddygiad neu wedi digwydd o ganlyniad i’w hesgeulustod.

Gweithdrefnau a mesurau diogelu’r cyhoedd

Gweithdrefnau diogelu’r cyhoedd

Bydd yn ofynnol i’r person sy’n gyfrifol am anheddau (neu safleoedd) a digwyddiadau ar ddyletswydd uwch sicrhau bod gweithdrefnau diogelu’r cyhoedd priodol ar waith yn y safle neu’r digwyddiad, cyn belled ag y mae’n rhesymol ymarferol.

Mae gweithdrefnau amddiffyn y cyhoedd yn weithdrefnau o fath a nodir yn y ddeddfwriaeth y gellir disgwyl iddynt leihau’r risg o niwed corfforol i unigolion pe bai gweithred o derfysgaeth yn digwydd yn y safle neu yn y cyffiniau. Maent yn weithdrefnau i’w dilyn gan bobl sy’n gweithio yn y safle neu’r digwyddiad lle bod yna amheuaeth fod gweithred derfysgol yn digwydd, neu ar fin digwydd, yn y safle, y digwyddiad, neu yn y cyffiniau.

Y pedwar math o weithdrefnau y mae’n rhaid eu rhoi ar waith, fel sy’n briodol a chyn belled ag y mae’n rhesymol ymarferol, yw: 

³Ò·É²¹³¦Ã¡³Ü	Y broses o gael pobl yn ddiogel allan o’r safle neu’r digwyddiad.
Mewnwarchod	Y broses o ddod â phobl yn ddiogel i mewn, neu i rannau mwy diogel o’r adeilad neu’r digwyddiad.
Cloi i lawr	Y broses o ddiogelu’r safle neu’r digwyddiad i atal unigolion i fynd i mewn neu allan o’r safle/digwyddiad, e.e. i gyfyngu neu atal ymosodwr drwy gloi drysau, cau caeadau neu ddefnyddio rhwystrau sydd ar gael.
Cyfathrebiad	Y broses o rybuddio pobl ar y safle neu yn y digwyddiad o’r perygl, e.e. darparu cyfarwyddiadau i aros yn eu lle neu symud i ffwrdd o unrhyw berygl.

Wrth ystyried y gweithdrefnau sydd ar waith, bydd angen i’r person cyfrifol ystyried beth sy’n briodol ac yn rhesymol ymarferol ar gyfer eu safle neu ddigwyddiad. Bydd hyn yn cynnwys ystyried materion fel natur y safle neu’r digwyddiad ²¹â€™r adnoddau sydd ar gael. Nid yw’r Ddeddf yn ei gwneud hi’n ofynnol i gael newidiadau corfforol na phrynu offer at ddibenion cael y gweithdrefnau hyn ar waith. Mae’r gofyniad wedi’i gynllunio gyd²¹â€™r bwriad o fod yn syml i’r person cyfrifol ei ddilyn.

Fel rhan o sicrhau bod gweithdrefnau diogelu’r cyhoedd ar waith, rhaid i bobl sy’n gweithio yn y safle neu’r digwyddiad fod yn ymwybodol o’r gweithdrefnau fel y gallan nhw fod yn barod i’w rhoi ar waith. Er enghraifft, ni fyddai’n ddigon cael gweithdrefn gwacáu ar waith pe na bai unrhyw un sy’n gweithio yn y safle neu’r digwyddiad yn deall sut i’w dilyn.

Mesurau diogelu’r cyhoedd

Mae’r gofynion ar gyfer adeiladau dyletswydd uwch a digwyddiadau cymwys wedi’u cynllunio i sicrhau bod lliniariadau ar waith er mwyn cynnig mwy o amddiffyniad rhag gweithredoedd terfysgaeth. Cyflawnir hyn drwy’r gofyniad i gael mesurau diogelu cyhoeddus priodol o’r pedwar math a bennir yn y Ddeddf, cyn belled ag y mae’n rhesymol ymarferol.

Er mwyn bod yn briodol, dylai’r person cyfrifol sicrhau bod y mesurau diogelu’r cyhoedd y maen nhw’n eu rhoi ar waith wedi’u teilwra i’r safle neu’r digwyddiad penodol ²¹â€™r amcanion a nodir yn y gofyniad, sef:

1. Lleihau bregusrwydd y safle neu’r digwyddiad i weithredoedd terfysgaeth, a

2. Lleihau’r risg o niwed corfforol sydd yn cael ei achosi i unigolion pe bai gweithred o derfysgaeth yn digwydd yn y safle neu’r digwyddiad neu gerllaw.

Dylai penderfynu beth sy’n briodol ac yn ymarferol rhesymol ystyried sut mae’r sefydliad yn gweithredu yn y safle neu’r digwyddiad, eu hadnoddau a’u rheolaeth, ²¹â€™r mathau o ymosodiad terfysgol a allai ddigwydd yno. Dylid ystyried effaith yr holl fesurau gyda’i gilydd er mwyn ffurfio dealltwriaeth gywir o sut bydd gwendidau yn cael eu lleihau a lliniaru effaith ymosodiad terfysgol.   

Bydd y mesurau sydd ar waith yn amrywio rhwng gwahanol fathau o adeiladau a digwyddiadau cymwys a gellir eu gweithredu drwy bobl (e.e. hyfforddiant), prosesau (e.e. polisi chwilio bagiau) neu fesurau corfforol (e.e. teledu cylch cyfyng).

Y pedwar math o fesurau yw: 

1. Mesurau mewn perthynas â monitro’r safle neu’r  digwyddiad, a’u cyffiniau:
   • Mae mesurau monitro yn canolbwyntio ar adnabod ac adrodd arwyddion o ymddygiad amheus ac eitemau a dangosyddion posibl eraill o ymosodiadau terfysgol. Gall enghreifftiau o fesurau o’r fath amrywio o gylchredeg deunydd codi ymwybyddiaeth i’r rhai sy’n gweithio yn y safle neu’r digwyddiad i deledu cylch cyfyng a systemau monitro eraill
2. Mesurau mewn perthynas â rheoli symudiad unigolion i mewn, allan o’r safle neu’r digwyddiad:
   • Mae mesurau symud yn canolbwyntio ar liniaru i amddiffyn aelodau o’r cyhoedd wrth iddyn nhw fynd i mewn, tra eu bod nhw tu mewn, ac wrth adael y safle neu’r digwyddiad. Gall enghreifftiau o fesurau o’r fath amrywio o brosesau ar gyfer arsylwi ymddygiad amheus ac eitemau wrth fynd i’r safle i chwilio a sgrinio unigolion a rhwystrau.
3. Mesurau mewn perthynas â diogelwch a diogelwch ffisegol y safle neu’r digwyddiad:
   • Mae mesurau diogelwch a diogelwch ffisegol yn canolbwyntio ar gryfhau adeiladau a digwyddiadau i liniaru effaith mathau penodol o ymosodiadau a / neu atal neu rwystro ymosodwyr. Gall enghreifftiau o fesurau o’r fath gynnwys parthau sefyll i ffwrdd (ardal ddynodedig i osod pellter rhwng un lleoliad ²¹â€™r llall), gwydr diogelwch a lliniaru cerbydau gelyniaethus (HVM).
4. Mesurau mewn perthynas â diogelwch gwybodaeth:
   • Mae hyn yn canolbwyntio ar ddeall sensitifrwydd gwybodaeth a allai helpu i gynllunio, paratoi neu weithredu gweithredoedd terfysgaeth, yn enwedig beth sy’n briodol i’w rannu, ble a phwy gyda nhw. Gall gynnwys gwybodaeth allweddol am y safle neu’r digwyddiad, amgylchedd gweithredu, dyluniad neu ddefnydd a allai ddatgelu gwendidau. Enghraifft o’r mesur hwn yw sicrhau bod gwybodaeth sensitif fel cynlluniau llawr yn cael ei gadw’n ddiogel, a bod mynediad wedi’i gyfyngu i unigolion perthnasol.

Bydd canllawiau yn cefnogi’r ddealltwriaeth o weithdrefnau a mesurau diogelu’r cyhoedd.

Priodol a rhesymol ymarferol

Rhesymol ymarferol yw’r cysyniad a geir mewn cyfundrefnau eraill, fel Diogelwch Tân ac Iechyd a Diogelwch. Wrth benderfynu beth sy’n rhesymol ymarferol, bydd angen i’r person cyfrifol ystyried ei amgylchiadau penodol gan gynnwys natur y safle neu’r digwyddiad ²¹â€™r adnoddau sydd ar gael iddyn nhw.

Yn y pen draw, yr hyn sy’n briodol ac yn rhesymol ymarferol fydd yr ystyriaeth ym mhob un o’r adeiladau neu ddigwyddiadau unigol yn y cwmpas. Efallai na fydd y gweithdrefnau ²¹â€™r mesurau penodol sydd ar waith mewn un lleoliad yn briodol ac yn ymarferol rhesymol mewn lleoliad arall.

Er enghraifft, bydd gweithdrefnau a mesurau yn wahanol mewn sinema lle gellir disgwyl yn rhesymol na fydd mwy na 1,000 o bobl (gan gynnwys niferoedd staff) yn bresennol ar unrhyw adeg o’r rhai mewn stadiwm sy’n eistedd 20,000 o bobl.

Dylai gweithdrefnau a mesurau gael eu teilwra i amgylchiadau penodol y safle neu’r digwyddiad. Er enghraifft:

Gall theatr â 1,200 o seddi fynd ymlaen â’r gweithgareddau canlynol mewn perthynas â gweithredu eu gweithdrefnau a’u mesurau diogelu cyhoeddus:

• Datblygu a gweithredu cynlluniau ar gyfer gweithdrefnau diogelu’r cyhoedd a sicrhau eu bod yn cael eu hymarfer yn rheolaidd
• Sicrhau bod cyfnodau sefydlu a phrawf ar gyfer staff newydd yn cynnwys pecynnau hyfforddi ymwybyddiaeth i bawb sy’n gweithio yn y theatr mewn rolau sy’n ymwneud â diogelwch, diogelwch a gwrthderfysgaeth
• Datblygu polisïau ar gyfer gwiriadau perimedr a mynediad yn ogystal â rheoli ciwiau a gwiriadau tocynnau
• Defnyddio systemau radio mewnol a ffonau teithiol ar gyfer cyfathrebu rhwng unigolion perthnasol sy’n gweithio yn y theatr
• Cyflwyno gweithgareddau bwrdd interim a senarios cerdded drwodd sy’n cael eu cynllunio a’u harwain gan unigolion dynodedig
• Cyflogi cymysgedd o staff drysau cyflogedig a dan gontract i amddiffyn ardaloedd mynediad ac allanfa yn ddigonol
• Datblygu polisïau ar gyfer eitemau amheus neu gyfyngedig gan gynnwys gwiriadau bagiau a storio
• Cael teledu cylch cyfyng effeithiol gydag ystafell fonitro a rheoli wedi’i staffio’n ddigonol

Nid yw’r rhestr hon yn gynhwysfawr ac mae’n ddarostyngedig i newid dros amser.

Gweithdrefnau a mesurau effeithiol

Dylid cyfathrebu gweithdrefnau a mesurau i bawb sydd angen bod yn ymwybodol ohonyn nhw, h.y. y bobl sy’n gorfod eu gweithredu’n effeithiol mewn ymateb i ddigwyddiad a amheuir. Gall hyn gynnwys gweithwyr, gwirfoddolwyr a chontractwyr yn ogystal â’r rhai sy’n llogi safleoedd.

Bydd sut mae’r bobl hyn yn cael eu gwneud yn ymwybodol o’r gweithdrefnau ²¹â€™r mesurau sydd ar waith yn dibynnu ar amgylchiadau penodol y safle neu’r digwyddiad (gan gynnwys natur y defnydd ²¹â€™r mathau o bobl sy’n gweithio yno) ²¹â€™r adnoddau sydd ar gael. Er enghraifft, gall y person cyfrifol ei gwneud yn ofynnol i weithwyr perthnasol fynychu hyfforddiant addysgol.

Dogfennu cydymffurfiaeth

Rhaid i berson sy’n gyfrifol am adeilad dyletswydd uwch neu ddigwyddiad cymwys gofnodi’r wybodaeth ganlynol mewn dogfen wedi’i theilwra:

• y gweithdrefnau diogelu’r cyhoedd sydd ar waith, a/neu a fydd yn cael eu rhoi ar waith;
• y mesurau diogelu’r cyhoedd sydd ar waith, a/neu a fydd yn cael eu rhoi ar waith; a
• rhesymu ynghylch sut mae’r gweithdrefnau ²¹â€™r mesurau amddiffyn cyhoeddus hynny yn lleihau’r gwendidau a/neu’r risg o niwed, pe bai ymosodiad terfysgol i ddigwydd.

Rhaid diweddaru’r ddogfen. Dylai ganolbwyntio ar gyfanrwydd y gweithdrefnau ²¹â€™r mesurau sydd ar waith a chynnwys y manylion angenrheidiol i alluogi’r SIA i wneud gwerthusiad cychwynnol o gydymffurfiaeth. Gallai hyn fod yn rhan o asesiad o bell neu gefnogi arolygiad ar y safle gall yr SIA ddatblygu dealltwriaeth glir o wendidau y safle neu’r digwyddiad i wahanol fathau o ymosodiad.

Dylid darparu’r ddogfen i’r SIA cyn gynted ag y bo’n rhesymol ymarferol ar ôl iddi gael ei pharatoi am y tro cyntaf ac o fewn 30 diwrnod i unrhyw adolygiad.

Footnotes