Canllawiau

Gwirio statws cyflogaeth ar gyfer treth

Defnyddiwch yr offeryn Gwirio Statws Cyflogaeth ar gyfer Treth (CEST) i weld a ddylech chi, neu weithiwr mewn swydd benodol, gael eich nodi鈥檔 gyflogedig neu鈥檔 hunangyflogedig at ddibenion treth.

Mae鈥檙 offeryn Gwirio Statws Cyflogaeth ar gyfer Treth yn rhoi barn CThEF am statws cyflogaeth gweithiwr, a hynny鈥檔 seiliedig ar yr wybodaeth a roddir gennych. Gellir hefyd ei ddefnyddio i wirio p鈥檜n a allai newidiadau i delerau contractiol neu drefniadau gweithio newid statws cyflogaeth gweithiwr.

Nid oes rhaid i chi ddefnyddio鈥檙 offeryn i wneud penderfyniadau o ran statws cyflogaeth, ond gall eich helpu i benderfynu ar y canlynol:

  • statws cyflogaeth gweithiwr neu unigolyn rydych yn ei gyflogi neu鈥檔 ei gynrychioli
  • p鈥檜n a yw鈥檙 rheolau gweithio oddi ar y gyflogres (IR35) (yn agor tudalen Saesneg) yn berthnasol i gontract
  • p鈥檜n a fydd CThEF yn eich ystyried yn gyflogedig neu鈥檔 hunangyflogedig at ddibenion treth a chyfraniadau Yswiriant Gwladol

Bydd CThEF yn glynu wrth bob penderfyniad a gynhyrchir gan yr offeryn, cyn belled 芒 bod yr wybodaeth a rowch yn parhau i fod yn gywir a鈥檌 bod yn cael ei defnyddio yn unol 芒鈥檔 harweiniad (gweler yr adran canlyniadau). Gallwch ddefnyddio鈥檙 offeryn eto os yw鈥檙 canlynol yn wir:

  • bu newid i gontract neu gytundeb gwasanaeth presennol
  • nid yw鈥檙 wybodaeth a roddwyd gennych yn wreiddiol yn gywir mwyach

Nid oes angen i chi wybod pwy yw鈥檙 gweithiwr er mwyn defnyddio鈥檙 offeryn 鈥� byddwch yn dal i gael canlyniad. Gallwch ddefnyddio鈥檙 offeryn eto pan fydd rhagor o wybodaeth gennych a phan fyddwch yn gwybod pwy yw鈥檙 gweithiwr. Gall hyn alluogi鈥檙 offeryn i roi penderfyniad os nodwyd 鈥榤ethu 芒 phenderfynu鈥� fel y canlyniad blaenorol.

Pwy all ddefnyddio鈥檙 offeryn

Gallwch ddefnyddio鈥檙 offeryn os ydych yn un o鈥檙 canlynol:

  • huriwr
  • gweithiwr
  • asiantaeth neu drydydd parti

Hirwyr

Os ydych yn huriwr, defnyddiwch yr offeryn os yw鈥檙 canlynol yn wir:

  • rydych yn hurio, neu wedi hurio, gweithiwr yn uniongyrchol
  • rydych yn cael gwasanaethau gan weithiwr sy鈥檔 gweithredu drwy ei gyfryngwr ei hun聽
  • bu newid i gontract neu gytundeb gwasanaeth presennol

Gweithwyr

Os ydych yn weithiwr, defnyddiwch yr offeryn os yw鈥檙 canlynol yn wir:

Mae鈥檔 bosibl y byddwch am ddefnyddio鈥檙 offeryn os oes unrhyw un o鈥檙 rhain yn berthnasol a bod newid wedi bod i gontract neu gytundeb gwasanaeth sydd ohoni.

Asiantaethau neu drydydd parti

Os ydych yn asiantaeth neu鈥檔 drydydd parti arall, defnyddiwch yr offeryn os ydych am wirio cywirdeb penderfyniad a roddwyd i chi.

Canlyniadau

Mae鈥檙 offeryn yn rhoi鈥檙 penderfyniadau canlynol yn seiliedig ar yr wybodaeth a rowch:

  • hunangyflogedig at ddibenion treth ar gyfer y gwaith hwn
  • cyflogedig at ddibenion treth ar gyfer y gwaith hwn
  • methu gwneud penderfyniad (o ran bod yn gyflogedig neu鈥檔 hunangyflogedig at ddibenion treth)
  • nid yw rheolau gweithio oddi ar y gyflogres (IR35) yn berthnasol
  • mae rheolau gweithio oddi ar y gyflogres (IR35) yn berthnasol
  • methu gwneud penderfyniad (ar gyfer p鈥檜n a yw rheolau gweithio oddi ar y gyflogres yn berthnasol)

Mae鈥檔 bosibl y byddwch yn cael canlyniad 鈥榤ethu 芒 phenderfynu鈥�. Os yw hyn yn digwydd, bydd arweiniad a gwybodaeth ychwanegol ar gael.

Bydd CThEF yn glynu wrth bob penderfyniad a gynhyrchir gan yr offeryn, cyn belled 芒 bod yr wybodaeth a rowch yn parhau i fod yn gywir a鈥檌 bod yn cael ei defnyddio yn unol 芒鈥檔 harweiniad. Gallwch ddefnyddio鈥檙 offeryn eto os yw鈥檙 canlynol yn wir:

  • bu newid i gontract neu gytundeb gwasanaeth presennol
  • nid yw鈥檙 wybodaeth a roddwyd gennych yn wreiddiol yn gywir mwyach

Cyn i chi ddechrau

Er mwyn i ymrwymiad gael ei ystyried fel cyflogaeth neu hunangyflogaeth, mae rhaid bod contract ar waith. Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn y Canllaw Statws Cyflogaeth (yn agor tudalen Saesneg).

Bydd angen i chi wybod y canlynol:

  • manylion y contract
  • cyfrifoldebau鈥檙 gweithiwr
  • pwy sy鈥檔 penderfynu pa waith sydd angen ei wneud
  • pwy sy鈥檔 penderfynu pryd, ble a sut y gwneir y gwaith
  • sut y caiff y gweithiwr ei dalu
  • a yw鈥檙 gwaith yn cynnwys unrhyw fuddiannau corfforaethol neu ad-daliadau ar gyfer treuliau

Efallai yr hoffech fwrw golwg dros arweiniad pellach ar ddefnyddio鈥檙 offeryn (yn agor tudalen Saesneg) mewn ffenestr ar wah芒n i鈥檆h helpu wrth i chi ei ddefnyddio.聽

Mae defnydd o鈥檙 offeryn yn anhysbys. Rydym yn cofnodi ac yn cyhoeddi gwybodaeth ychwanegol gan ddangos dadansoddiad o鈥檙 canlyniadau a鈥檙 rhesymeg ar gyfer yr offeryn CEST (yn agor tudalen Saesneg), gan ddangos dadansoddiad o鈥檙 canlyniadau a gynhyrchir gan yr offeryn. Nid ydym yn casglu manylion adnabod y rhai sy鈥檔 defnyddio鈥檙 offeryn.

Os byddwch yn cau鈥檙 offeryn CEST heb orffen y cwestiynau, bydd angen i chi ddechrau eto.

Os nad oes modd i chi wirio ar-lein, gallwch gysylltu 芒 CThEF.

Ar 么l i chi ddefnyddio鈥檙 offeryn, byddwch yn gallu:

  • cadw ac argraffu鈥檆h atebion a鈥檆h canlyniad ar gyfer eich cofnodion eich hun
  • defnyddio鈥檙 canlyniad fel datganiad penderfynu statws dilys

Updates to this page

Cyhoeddwyd ar 2 Mawrth 2017
Diweddarwyd ddiwethaf ar 30 Ebrill 2025
  1. The check employment status for tax tool has been amended to simplify the language. We have removed information for some customers where special rules apply and covered this within the tool itself. Useful links have also been included for related guidance.

  2. The guidance has been updated to reflect off-payroll working changes that came into effect on 6 April 2021.

  3. Welsh translation added.

  4. The 'check employment status for tax' tool has been updated so if you do not know the worker, the tool will not ask questions about their circumstances.

  5. Added a link to the off-payroll working in the public sector guidance.

  6. First published.

Argraffu'r dudalen hon